Każda prawda przechodzi przez trzy etapy: najpierw jest wyśmiewana, potem  zaprzeczana, a na końcu uważana za oczywistą. –  Arthur Schopenhauer

Choć tematyką artykuł ten będzie odbiegał od reszty witryny, jego ogólne przesłanie jest z nią spójne – i jest nim zachęta do uruchomienia myślenia w dziedzinach, w których sądziliśmy, że inni pomyśleli za nas wystarczająco dobrze.

MYŚL! Otwórz umysł. Nie akceptuj czegoś tylko dlatego, że większość ludzi, których znasz, to twierdzi. Nie akceptuj czegoś nawet wtedy, gdy wszyscy, których znasz, to twierdzą. Tylko zdechłe ryby płyną z prądem. A jeśli to inni mają rację, a ty nie, po przebadaniu spornego tematu po prostu zmienisz zdanie. Będziesz przynajmniej dokładnie wiedzieć, dlaczego myślisz, co myślisz. Kwestionując wszystko, co się da, możesz tylko zyskać!

W praktyce oczywiście kwestionowanie dosłownie wszystkiego jest niemożliwe, głównie z powodu braku czasu. Musimy wybrać, które z aspektów naszego życia i przekonań są dla nas najważniejsze. W każdej kulturze istnieje mnóstwo mitów, w które wierzy blisko 100% populacji, ale które nie mają żadnego wpływu na niczyje życie. Nigdy się nie dowiemy wszystkich, w które sami wierzymy, i które powtarzamy.

Wikingowie mieli hełmy z rogami. Pamięć złotych rybek trwa kilka sekund. Alkohol rozgrzewa. U rekinów nie występują nowotwory. Napoleon był bardzo niski. Wielki Mur jest jedyną budowlą widoczną z kosmosu. Ptaki porzucą pisklęta, jeśli wyczują zapach człowieka, który je dotykał. Pasy cnoty powstały w celu zapobiegania niewierności. Rzucona z bardzo wysokiego budynku drobna moneta może ci przebić na wylot głowę. Ludzie mają pięć zmysłów. Paznokcie i włosy rosną również po śmierci.

 Wszystkie wyżej wymienione twierdzenia są fałszywe. Weźmy pierwsze z nich – „Wikingowie mieli hełmy z rogami”. Tak naprawdę Wikingowie musieliby mieć tendencje samobójcze, aby umieszczać na swoich hełmach rogi. Jedną z funkcji hełmu jest to, aby większość uderzeń miecza się po nim niejako ślizgała. Rogi by to uniemożliwiały. „Doprawiono” je (haha) Wikingom dopiero w XIX wieku, a uczynili to twórcy kostiumów do oper Wagnera. Wszystkie wcześniejsze rysunki i opisy Wikingów rogów nie mają.

Po przeczytaniu powyższego wyjaśnienia, niemal nikt, jak sądzę, nie upierałby się już przy tym, że Wikingowie naprawdę mieli rogi u hełmów. Po stwierdzeniu typu „ha, ciekawe!”, przyjąłby po prostu do wiadomości, że się mylił. Sprawa ta jest bowiem łatwa do udowodnienia, a wyjaśnienie jak najbardziej logiczne.

Co to jednak naprawdę oznacza „logiczne”?

Logika to proces rozumowania, który powinien nam umożliwić odróżnianie prawdy od fałszu. Natrafiamy jednak na dwa problemy – po pierwsze, logika nie jest niezależnym procesem, po drugie, możemy w różny sposób zakłócać jej działanie.

Co to znaczy, że logika nie jest niezależnym procesem? Poprawność działania logiki zależy między innymi od opierania się na faktach. Nie każdy jednak ma ich jednakową znajomość. Dwie osoby mogą dojść do różnych wniosków stosując ten sam rodzaj logicznego rozumowania, jeśli nie mają identycznej znajomości faktów.

Węźmy kolejny z wymienionych wyżej mitów – ten, że pamięć złotej rybki wynosi tylko kilka sekund. Komuś może wydać się to logiczne – no tak, mała, głupia rybka; czego można spodziewać się po zwierzęciu z mózgiem wielokrotnie mniejszym od łebka szpilki? Nie wiadomo, kto stworzył ten mit, wiadomo natomiast, że został wielokrotnie obalony. 15-letni chłopiec z Australii w prostym doświadczeniu poprzedzał karmienie złotych rybek umieszczeniem w akwarium czerwonego klocka. Początkowo ryby się go bały, później jednak nauczyły się, że oznacza on karmienie, i podpływały bliżej. Chłopiec przerwał eksperyment na tydzień – i po jego upływie rybki wciąż pamiętały, że klocek oznacza karmienie, podpływały blisko niego bez żadnych obaw. [note] http://www.abc.net.au/news/2008-02-19/goldfish-three-second-memory-myth-busted/1046710[/note] A tydzień to… kilkaset tysięcy razy więcej niż kilka sekund. Nie na tym koniec jednak. W podobnym eksperymencie, tylko z użyciem dźwięku, udowodniono, iż pamięć złotych rybek może sięgać nawet pięciu miesięcy [note]http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-1106884/Three-second-memory-myth-Fish-remember-months.html[/note]. Jeśli znamy tylko ten fakt, że mózg złotej rybki jest malutki, możemy wciąż wierzyć w mit kilkusekundowej pamięci. Wiedza o wykonanym doświadczeniu szybko ten mit obala.

 Logika, aby działała jak należy, powinna też być poparta doświadczeniem. Przyznajmy się – większości rzeczy, w które wierzymy, i które głosimy, nie doświadczyliśmy w żaden sposób. Ktoś nam coś powiedział, gdzieś coś czytaliśmy, i powtarzamy to dalej, z każdym kolejnym powtórzeniem wierząc w to coraz bardziej. Większość ludzi, zwłaszcza tych inteligentnych i oczytanych, lubi prezentować swoją wiedzę (eufemizm przechwałek), i lubi efekt wywierany na znajomych, kiedy uda im się zabłysnąć wiedzą i widzą podziw w ich oczach. Kiedy raz to osiągną, trudno im później przyznać się do jakiejkolwiek niewiedzy. Wolą nieco pozmyślać niż powiedzieć „nie wiem”. Boimy się rozczarować innych, że wcale nie jesteśmy tacy wspaniali, jak myślą?

Jest powiedzenie, które bardzo lubię – „mądry mówi tylko to, co wie; głupi mówi wszystko”. W obecnej dobie informacji, gdy człowiek jest zasypywany nieporównywalnie większą ilością informacji niż w całej historii ludzkości, niemożliwe jest jednak zweryfikowanie wszystkiego, zwłaszcza, iż duża część informacji, która nam jest serwowana, to umyślne kłamstwa, zwane reklamą. Najmądrzejszymi dzisiaj zatem są być może ci, którzy najmniej mówią?

Ponieważ trudno całe życie poddawać wnikliwej analizie wszystko, co słyszymy, i na pewno pewne mity będziemy powtarzać, warto zastanowić się, jak odróżnić te mało istotne od tych, które mogą odmienić czyjeś życie. A te należą najczęściej do dwóch kategorii: religii i nauki.

Wszyscy mamy potrzebę bezpieczeństwa, i niektóre z informacji, które posiadamy, mają na nią bezpośredni wpływ. Informacja o wykryciu nowotwora złośliwego w zaawansowanym stopniu rozwoju dla niemal każdego będzie wielkim szokiem i poczucie bezpieczeństwa nagle przestanie być zaspokajane. Większość ludzi będzie starać się odzyskać je bądź to przez religię, bądź naukę, bądź kombinację obydwu.

Załóżmy, że pacjent bądź to uwierzy, że Bóg go uzdrowi, bądź też, że ktoś ma lekarstwo na jego dolegliwość. Jeżeli później będziemy starali się zachwiać jego przekonaniem – odpowiednio przekonując, że Boga nie ma, lub że takowe lekarstwo nie istnieje, poczucie bezpieczeństwa tej osoby będzie zagrożone i jej reakcje będą zazwyczaj bardzo emocjonalne. W takich sytuacjach rzeczowa dyskusja jest prawie zawsze niemożliwa. Jeżeli czytelnik tego artykułu należy do osób, których poczucie bezpieczeństwa oparte jest na nauce, uprzedzam, że może ono zostać poważnie rozchwiane. Jeżeli ktoś ma w tej chwili wielką ochotę rzucić czytanie tego artykułu, sugeruję, aby to zrobić. Jakakolwiek szansa na dowiedzenie się czegoś nowego maleje w tempie astronomicznym, jeśli do tematu podchodzimy z emocjami.

GOLENIE WŁOSÓW

 

Dlaczego wspomniałem w tytule artykułu golenie włosów? Jest to jeden z mitów, do których co prawda nauka nie ma wątpliwości, że jest fałszywy, ale jest też dobrym przykładem, jak rozpowszechniona może być jakaś fałszywa informacja. Panuje bardzo powszechne przekonanie, iż golenie włosów ma wpływ na ich wzrost. Jedni uważają, iż odrastają one ciemniejsze, inni, że grubsze; wielu też uważa, iż po goleniu rosną gęściej lub szybciej. Z naukowego punktu widzenia natomiast byłoby niezwykle dziwne, gdyby którekolwiek z tych twierdzeń było prawdą. Powód jest trywialnie prosty – włos jest martwy. Możemy go golić, ciąć, palić, zanurzać w kwasie – nasz organizm nie ma możliwości nawet „dowiedzenia się”, co się z nim dzieje. Włos nie ma żadnych połączeń nerwowych. Mieszek włosowy jest, jak najbardziej, żywym organem, ale to, co z niego wyrasta, czyli to, co widać, już nie.

Jest to bardzo prosty fakt, jednak jego nieznajomość jest bardzo powszechna. Wykorzystywane to jest w reklamach, w ktorych witaminy bądź prowitaminy wnikają we włosy, lub mają je „odżywiać”. Nie da się przecież odżywić czegoś, co jest martwe. Pamiętam, jak w przeszłości wielokrotnie irytowałem się, gdy usiłowałem kogoś przekonać, iż wpływ golenia na porost włosów jest mitem. Niektórzy nawet cierpliwie słuchali moich wywodów o budowie włosa, jednak – kiedy oczekiwałem od nich zgodzenia się ze mną – stwierdzali, że oni jednak wiedzą lepiej, bo… widzieli „na własne oczy”, iż golenie wpływa na porost włosów.

Wyżej pisałem, iż poprawne działanie logiki wymaga znajomości faktów i – podkreślę „i” – doświadczenia. Nie „albo”. One muszą się ze sobą zgadzać. Jeśli się nie zgadzają, albo fakty w rzeczywistości są inne, albo doświadczenia złudne. W przypadku golenia włosów mamy do czynienia z tym drugim przypadkiem. Często dorastający chłopcy zauważają, że dopóki się nie golili, ich włosy były prawie niewidoczne, zaś od czasu golenia są ciemniejsze. Byłyby jednak wciąż ciemniejsze, nawet gdyby ich nie golili, gdyż spowodowane to było zmianami hormonalnymi w ich organiźmie. Zbiegiem okoliczności było to, iż w tym czasie włosy te były golone. Owszem, odrastające po goleniu włosy wydają się twardsze i mniej elastyczne, na tej samej zasadzie, na jakiej o wiele trudniej nam zgiąć lub złamać drewnianą listwę długości centymetra niż długości metra. Nie golmy się jakiś czas i przekonamy się, że po osiągnięciu pewnej długości, włosy znów wydają się elastyczne i bardziej miękkie.

To jedno proste twierdzenie – że włos jest martwy – tak naprawdę jest jedynym potrzebnym argumentem. Jak to zatem jest, że wciąż przygniatająca większość ludzi wierzy, że golenie wpływa na porost włosów? Nawet naukowcy, choć dobrze wiedzieli, że na wpływ ten nie ma logicznych dowodów, woleli się przekonać, i wykonywali liczne doświadczenia na ochotnikach. Doświadczenie z 1970 roku dotyczyło dwóch grup ludzi [http://www.everydayhealth.com/skin-and-beauty/does-shaving-make-hair-grow-back-thicker.aspx], z których jedna nie goliła nóg przez kilka miesięcy, druga zaś goliła je regularnie. Przebadano włosy obu grup przed i po eksperymencie. Wynik – zgodny z nauką. A jednak… nauka sobie, doświadczenia sobie, a… ludzie wciąż wierzą, w co chcą wierzyć. Zwłaszcza, jeśli ich doświadczenie zdaje się przeczyć naukowym faktom. „Czucie i wiara silniej do mnie mówią, niż mędra szkiełko i oko” – któż by się odważył kłócić z Mickiewiczem?

Może łatwiej będzie kłócić z kimś, kto lubi nadużywać alkoholu, i upiera się, że go on rozgrzewa? Alkohol, owszem, rozszerza naczynia krwionośne blisko skóry, przez co skóra się ogrzewa i człowiek ma wrażenie, że jest cieplej, podczas gdy oczywiście przez rozszerzone naczynia o wiele prędzej traci się ciepło. Zamarzasz? Napij się wódki, zamarzniesz prędzej, ale przyjemniej. Prześmieszne jest to, że większość ludzi, gdy myśli o psach bernardynach, ma przed oczami obraz olbrzymiego, kudłatego psa z baryłką rumu lub whisky na szyi, podczas gdy sami mnisi z Wielkiej Przełęczy Świętego Bernarda (którzy zapoczątkowali używanie tych psów do pomocy w górskich akcjach ratowniczych) zaprzeczają, że kiedykolwiek wieszali cokolwiek psom na szyjach. Legendy…

W tytule wspominam również o nagim cesarzu. Jeśli ktoś nie zna tej baśni Andersena, służę skrótem:

„Nowe Szaty Cesarza” jest krótką opowiastką, w której pewien uwielbiający dobre stroje cesarz daje mnóstwo pieniędzy dwóm oszustom podającym się za tkaczy o niesamowitych zdolnościach polecając, aby ci uszyli mu szaty, o niezrównanym pięknie. Oszuści deklarują, iż podołają temu zadaniu, a oprócz piękna, szaty te będą miały również bardzo ciekawą właściwość: wszelcy głupcy i ci, którzy nie nadają się do urzędu, w którym pracują, nie będą mogli w ogóle ich widzieć. Oszuści rozpoczynają pracę, zamawiają najlepsze materiały i złoto, przy czym oczywiście chowają je i kradną. Cesarz posyła swoich urzędników, aby oglądali i donosili mu o postępach pracy, a ci – choć widzą puste krosna – albo boją się zwolnienia z pracy, albo posądzenia o głupotę, więc wszyscy mówią, że szaty są przepiękne. Po niedługim czasie już mówią tak wszyscy w mieście.

W końcu i sam cesarz ogląda materiały… i też się boi własnej bądź to niekompetencji, bądź to głupoty, i… również przyznaje, że szaty są wspaniałe. Bajka kończy się sceną, gdy król paraduje nagi przed całym miastem, podczas gdy wszyscy zachwycają się nieistniejącymi szatami… do czasu, aż jedno dziecko woła „Patrzcie, przecież on jest nagi!”. Dziecko na pewno na swój urząd się nadaje, a wtedy nikt dzieciństwa z głupotą nie utożsamiał, także zamiast zbesztać dziecko za naiwność… wszyscy w końcu mu wierzą. Cesarz też zaczyna się domyślać prawdy, jednak… kończy procesję, jak gdyby nigdy nic.

Ta opowiastka jest genialna! Pokazuje i wyjaśnia mnóstwo procesów, które występują w społeczeństwach. Wyjaśnia także sporo pozornych paradoksów dziejących się w religii.

I… w nauce.

Kiedy przyjrzymy się historii nauki, zobaczymy, że niemal wszystkie przełomowe odkrycia spotykały się początkowo z największym oporem… wśród środowisk naukowych. Tylko drobny procent naukowców chciał słuchać Kopernika, że ziemia nie jest środkiem świata. A kiedy Galileusz chciał pokazywać przez teleskop kratery na księżycu lub księżyce Jowisza, większość pozostałych astronomów nawet nie chciała spojrzeć, jako że przecież oni – naukowcy – wiedzieli, jak to ma wyglądać. Wielka ilość szanowanych naukowców na początku XIX wieku była przekonana, iż cięższe od powietrza maszyny nie mają szansy na sterowane latanie, choć przecież w przyrodzie nie brak dowodów na to, iż jest to możliwe. [note]http://www.internationalskeptics.com/forums/showthread.php?t=111147[/note]

Czy jednak wielkie pomyłki nauki to kwestia przeszłości? Owszem, mamy możliwość przetwarzania milionów razy więcej danych, ale człowiek wciąż tak samo często się myli, jak tysiąc lat temu, i wciąż tak samo często ma również ochotę pokazać się w jak najlepszym świetle, nawet kosztem fałszowania danych.

W latach 80 i 90 niemal w każdej przychodni lekarskiej oraz w wielu salach szkolnych wisiały tak zwane piramidy pokarmowe, które miały pokazać, jak powinna wyglądać właściwie zbilansowana dieta. Jej podstawą były produkty zbożowe, wyżej – warzywa, później owoce, nabiał i – na samym czubku – mięso i oleje. Generalnie – im wyżej, tym tłuściej.

Po jakimś czasie jednak coraz więcej naukowców zaczęło sobie uświadamiać, że tłuszcze jednak są potrzebne dla zdrowia. Więc piramidę zmieniono i na samą górę powędrowały cukier i słodycze.

To akurat wersja wegeteriańska, ale wersja „zwyczajna” umieściłaby po prostu mięso obok jajek lub nieco wyżej.

Minęło trochę lat… i zauważono, że chleb, płatki i kasza przyczyniają się do otyłości. Powędrowały więc one wyżej, tym razem ustępując miejsca warzywom.

Mięso jednak wciąż traktowane jest po macoszemu.

Ostatnie lata to następny przełom. Coraz więcej badań pokazuje, iż ani wysoka zawartość tłuszczu w diecie, ani też mięsa, nie mają bezpośredniego wpływu na otyłość ani żadną z chorób przewlekłych. Mają go natomiast węglowodany, zwłaszcza te wysoko przetworzone – jak rafinowany cukier i biała mąka. Produktom zbożowym coraz więcej ludzi po prostu dziękuje i czyniąc to ,pozbywają się wielu chorób i niechcianych kilogramów. Tak się składa, że jestem jednym z tych ludzi – i poniższa piramida przedstawia też z grubsza to, co sam jadam:

Na diecie takiej bardzo trudno jest przytyć. Jest to dokładnie odwrotny model żywienia do tego, który podawano maluczkim do wierzenia przez ostatnie dziesięciolecia. Do dzisiaj zresztą wciąż większość popularnych serwisów internetowych poświęconych zdrowiu promuje dietę wysokowęglowodanową.

Ale przecież wpływ spożywania różnych grup produktów spożywczych na podstawowe aspekty zdrowotne jest przecież trywialnie prosty do przebadania. Do badań takich nie potrzebna jest znajomość wszystkich reakcji organizmu na poziomie molekularnym. Wystarczy odpowiednia ilość ochotników i obserwacja, jak ich organizmy reagują na to, co jedzą. Poza tym dostęp do informacji jest dzisiaj tak łatwy, jak jeszcze nigdy w historii ludzkości. Jak to zatem jest, że „naukowcy” i „specjaliści” potrafią podawać zupełnie sprzeczne informacje? I – zauważmy – że nie mówimy o kilku publikacjach w jakichś mało znanych magazynych – mówimy o planszach wiszących w dziesiątkach tysięcy szkół i ośrodków zdrowia na całym świecie z niesprawdzonymi i wprowadzającymi w błąd informacjami, które bardzo łatwo można było zweryfikować!

 Dlaczego tak się dzieje?

Odpowiedź może być tylko jedna – niektórym naukowcom musi nie zależeć na dotarciu do prawdy.

Z jakich powodów? Myślę, że i tu sprawdza się genialne porzekadło – jeśli nie wiadomo, o co chodzi, to chodzi o pieniądze. Dlaczego mielibyśmy założyć, że naukowcy są wolni od chciwości? Jeśli przyjdzie ktoś do marnie zarabiającego naukowca i zaproponuje milion złotych za sfałszowanie wyników badań w jakiejś mało istotnej sprawie, a w dodatku za ten czyn nie groziłaby odpowiedzialność karna… jak brzmiałaby bardzo często naukowca tego odpowiedź?

W latach 70 kilkoro amerykańskich badaczy rozpoczęło badania nad wpływem tkanki chrzęstnej (chrząstki) na rozwój raka. Zauważono, iż wstrzyknięcie jej w tkankę w okolicy rosnącego nowotworu blokowało powstawanie nowych naczyń krwionośnych, tym samym uniemożliwiając rozwój nowotworu. Wyglądało to obiecująco, i oczywiście wymagało mnóstwa badań i wielkiej ilości tkanki chrzęstnej. I tu pojawił się pomysł: rekiny – wielkie zwierzęta, których szkielet jest niej w 100% zbudowany . Świetne źródło materiału do eksperymentów! W mniej więcej tym samym czasie inny naukowiec usiłował wywołać raka u rekinów, podając im duże dawki aflatoksyn B1, które to mają silne właściwości rakotwórcze… i żadnego nowotworu nie stwierdził. Czy jednak badanie wpływu jednej substancji na zaledwie kilku osobników danego gatunku może uzasadnić wniosek „rekiny nie chorują na raka”? Nieco później, oczywiście, liczne badania potwierdziły, że u rekinów jak najbardziej nowotwory również występują.

Zanim jednak opublikowano badania ostatecznie udowadniające, iż rekinów w żaden znany sposób nie można użyć do walki człowieka z rakiem, pojawił się ktoś szczególny… lekarz mający genialną żyłkę do interesów – William Lane. Natychmiast rozpoczął produkcję różnych specyfików pozyskiwanych z chrząstki rekina, opublikował kilka książek i zaistniał w mediach.

Wkrótce odebrano mu licencję lekarza, zabroniono głosić fałszywe informacje o sposobach leczenia nowotworów, nałożono karę w wysokości miliona dolarów… ale cóż to dla niego, skoro zarobił wielokrotnie więcej. Swoją pierwszą książkę opublikował w 1992 roku. Piszę to w 2015, i jego firma, LaneLabs [note]http://www.lanelabs.com/[/note], wciąż prężnie działa… i wciąż sprzedaje specyfiki z chrząstki rekina. Z powodu zakazu sądowego nie są one już reklamowane jako zapobiegające nowotworom, ale… opinia publiczna przecież dobrze wie od dawna, od czego one są.

Jaki jest tego wszystkiego rezultat? Poza bogactwem Williama Lane’a, drastycznie zmniejszona populacja rekinów. I zawiedzione nadzieje mnóstwa ludzi.

Pieniądze deprawują. I naukowcy nie są od tego wolni.

Jak to jest jednak możliwe, że wciąż powszechna jest wiara w coś, co ponad wszelką wątpliwość zostało udowodnione, że jest fałszywe? Akurat w kwestii walki z nowotworami myślę, że powód jest prosty – ludzie potrzebują nadziei. Jeśli nie znajdą nadziei mającej racjonalne podstawy, chwycą się czegokolwiek. Rak jest wciąż jedną z największych tragedii na świecie i miliony ludzi widzą odchodzących bliskich w sile wieku, którym w żaden sposób nie można pomóc.

Powyższe przykłady pokazują, iż fakt, że coś jest powszechnie akceptowane, wcale nie musi oznaczać, iż jest to prawdziwe. Odnosi się to zarówno do środowisk naukowych, jak i wszystkich innych. Jedni naukowcy przeczą innym; coś, czego uczymy dzieci dzisiaj, może okazać się nieprawdą jutro. Stare dzieje! Wszyscy od czasu do czasu się mylimy, ale gdy poznajemy nowe fakty, zmieniamy przekonania i idziemy dalej. A przynajmniej tak by było, gdyby ludzie działali tylko na płaszczyźnie racjonalnej. Tak jednak niestety nie jest. Nie jesteśmy komputerami.

Nadmierne emocje uniemożliwiają logiczne rozumowanie. Potrafimy rozmawiać logicznie, z rzeczową wymianą argumentów… lecz kiedy pojawia się wątek religii, zaczynają pojawiać się inwektywy, i cała miła atmosfera pryska. Nic nowego. Poczytajmy historie Giordano Bruno, Galileusza lub Kopernika (z których, wbrew kolejnemu mitowi, tylko pierwszy był spalony na stosie), tam żaden z sędziów nie zadał sobie trudu, by sprawdzić teorie naukowe, choć kwestia położenia Słońca i Ziemi nie miała z religią nic wspólnego. Próba podważenia bzdurnych dogmatów o budowie Układu Słonecznego powodowała takie kłótnie, że na żadne argumenty nie pozostawało miejsca.

Przez wiele lat obecności na najróżniejszych forach dyskusyjnych obserwowałem, jak wielkie emocje wzbudza cokolwiek mającego choć odległy związek z religią.Nie widziałem nigdzie w Internecie dysksusji o teorii ewolucji, gdzie nie byłoby słowa „idiota”. Możesz mieć inne opinie na temat ufoludków lub dostępności pozyskiwania energii z wody – każdy je szanuje i daje ci prawo do ich wyrażania – ale jeśli masz inne zdanie w temacie ewolucji, to… jesteś idiotą. Osobiście zupełnie nie widzę żadnego związku między religią a ewolucją, ale powszechny jest pogląd, że odrzucając ewolucję trzeba wierzyć, iż wszystko stworzył Bóg; podczas gdy odrzucając Boga trzeba dojść do teorii ewolucji. Ludzie dowiedli, iż potrafią wierzyć we wszystko, jeśli tylko im się to odpowiednio poda. Niedawno przeczytałem, iż 10% Amerykanów nie wierzy, iż ich rodacy wylądowali na Księżycu. Istnieją natomiast zrzeszające tysiące członków Towarzystwo Płaskiej Ziemi (Flat Earth Society). Tak, oni naprawdę nie wierzą, że Ziemia jest kulista. [note]http://www.tfes.org/[/note]

O wojnie ewolucja kontra kreacjonizm jednak pisać nie będę, jako że istnieje mnóstwo książek, witryn i for dyskusyjnych, gdzie temat jest wałkowany dzień w dzień. Chciałbym natomiast skupić się na innym temacie, który pozornie nie ma nic wspólnego z religią.

 Teoria względności Alberta Einsteina.

Wyraz „Einstein” funkcjonuje dzisiaj jako synonim geniusza. Być może dlatego znakomita większość ludzkości spędza całe życie bez zamartwiania się tym, że nie rozumie tego, z czego Einstein jest najbardziej znany – teorii względności (TW). Nadmienię tutaj, że ilekroć będę odnosić się do TW, będę miał na myśli wyłącznie szczególną, nie ogólną teorię wzlędności.

Jakże przecież my, Misie O Małych Rozumkach, możemy aspirować do rozumienia tworu geniusza? Jest to często powtarzana obiegowa opinia, jednak tak naprawdę zrozumienie założeń TW nie jest wcale trudne. Ale o tym za chwilę.

Wyżej wspominam, iż nie widzę żadnego związku między religią a teorią ewolucji. To nieprawda, że Biblia przeczy ewolucji, gdyż Biblia nie precyzuje, czy akt stwórczy trwał sekundę czy milion lat i w jaki dokładnie sposób to stwarzanie się odbywało. Ci z naukowców, którzy teorię ewolucji odrzucają, odrzucają ją nie dlatego, że Biblia im każe, ale dlatego, że znajdują w niej luki niemożliwe do wytłumaczenia. Bardzo poważny związek widzę natomiast między religią a TW. I religia, i TW, ma dogmaty. Dogmaty – czyli rzeczy podawane do wierzenia, które nie wymagają uzasadnienia.

Dogmaty różnych religii są rozmaite i często wzajemnie sobie przeczą, ale jeden dogmat jest wspólny – dogmat o istnieniu Boga – lub bogów. TW również ma różne dogmaty, ale jeden z nich jest najważniejszy.

Dogmat o stałej prędkości światła.

TW głosi, iż światło, niezależnie od położenia i prędkości obserwatora, będzie miało zawsze taką samą prędkość. Nieważne czy poruszać się będę w tym samym kierunku, co promień światła, lub w przeciwnym, bądź w ogóle – zawsze zmierzę tę samą prędkość. Z obliczeń TW wynika również, iż niemożliwe jest jej przekroczenie – prędkość światła jest prędkością absolutnie maksymalną we wszechświecie.

Nie zajmując się jeszcze kwestią, czy dogmat ów jest prawdziwy czy nie, zauważmy, że dogmat ten przeczy zdrowemu rozsądkowi. Załóżmy, że jestem w poruszającym się autobusie, w którym oprócz mnie jest tylko jeszcze jeden pasażer. Ja siedzę na początku autobusu, on na jego końcu. W pewnym momencie pasażer ów wstaje i idzie w moim kierunku. Idzie tempem spacerowym, powiedzmy – 5 km/h. Autobus porusza się natomiast 60 km/h.

Z jaką prędkością będzie mnie się wydawało, iż pasażer idzie? A jaką prędkość pasażera zmierzy ktoś stojący na ulicy? I co zobaczy kierowca samochodu osobowego wyprzedzającego autobus, jeśli samochód ten będzie jechał z prędkością 65 km/h?

To bardzo proste. Prędkość pasażera zmierzona przeze mnie wynosić będzie 5 km/h, osoby z ulicy – 65 km/h, a kierowcy wymijającego autobus – 0 km/h.

Co się jednak dzieje, jeśli nadamy naszemu sympatycznemu pasażerowi nazwisko Światło?

Wtedy – zgodnie z dogmatem – prędkość zmierzona przeze mnie będzie wynosić miliard km/h, zmierzona przez osobę z ulicy – miliard km/h, a osoby z wymijącego nas samochodu – również miliard km/h (tak, prędkość światła – 300 000 km/s to nieco ponad miliard kilometrów na godzinę).

Weźmy przykład z rzeczywistym użyciem światła: jeżeli na rakiecie lecącej z prędkością światła ktoś zapaliłby latarkę, świecąc jej promieniem w kierunku lotu, obserwator zewnętrzny według TW zauważyłby, że promień tej latarki nie poleciałby zgodnie z logiką dwa razy szybciej od światła, ale również z prędkością światła. Czy zatem pilot tej rakiety widziałby ten promień światła z latarki stojący w miejscu obok latarki? Nie jest to możliwe, gdyż przecież każdy obserwator musi widzieć światło poruszające się z tą samą prędkością. Ten pilot również widziałby, że promień światła wystrzelił z… prędkością światła. Skoro latarkę skierował w kierunku ruchu rakiety, widział, jak promień wyprzedza rakietę, bo przecież światło pokonało długość rakiety w kilka nanosekund, i jaka siła kazała by mu zatrzymać się magicznie na jej końcu? No właśnie! Niemożliwe jest, aby osoba czekająca w punkcie docelowym mogła to zaobserwować, bo zakładałoby to, że osoba ta zobaczyłaby promień światła zanim zobaczy samą rakietę, a więc promień ten poruszałby się szybciej, niż rakieta, a przecież… dogmat TW mówi, iż to niemożliwe.

 (Zgadzam się, że powyższy akapit jest niezwykle zagmatwany i może wymagać wielokrotnego przeczytania, ale zachęcam do wysiłku, gdyż jego zrozumienie jest niezbędne, aby pojąć istotę tego problemu).

Jesteśmy troszkę w punkcie bez wyjścia. Promień światła z latarki nie może jednocześnie opuścić rakietę (według jej pilota) i jej nie opuścić (według obserwatora zewnętrznego). Jest to urągająca logice sprzeczność, niemniej fizycy się tym nie przejmują. Zapisując mnóstwo stron skomplikowanymi obliczeniami udowadniają, iż niemożliwe bywa możliwe, tylko tylko że… do jednego absurdu musimy dołożyć jeszcze kilka. A zwłaszcza dwa. Dylatacja czasu i transformacja Lorentza.

 

Teoria dylatacji czasu głosi, iż im szybciej się poruszamy, tym czas płynie wolniej. Jeżeli mój brat bliźniak wyruszyłby w trwającą wiele lat podróż z ogromną prędkością, to po powrocie będzie o kilka lat młodszy ode mnie. Tranformacja Lorentza natomiast (konkretniej chodzi o tzw. skrócenie Lorentza – Fitzgeralda), zwana również w skrócie kontrakcją, mówi nam, iż im szybciej ciało się porusza, tym robi się… krótsze w kierunku ruchu. Przykładowo – jeżeli mam 180 cm wzrostu, to leżąc głową w kierunku ruchu w rakiecie poruszającej się z prędkością wynoszącą 87% prędkości światła, mój wzrost wynosiłby 90 cm. Nie wiem, jak zareagowałyby moje organy na coś takiego. Fizycy jednak nie będą tracić czasu na taką błachostkę.

 Te trzy dogmaty – stała prędkość światła, dylatacja czasu i kontrakcja – są ze sobą nierozerwalnie złączone w TW, to znaczy obalenie dowolnej z nich obala pozostałe – i w rezultacie – całą TW. Wszystkie trzy również… przeczą logice i doświadczeniu. Czy jednak fakt, że coś nam się wydaje nielogiczne, przeświadcza o nieprawdziwości tego czegoś? Oczywiście, że nie. Logika może zawieść, gdyż opiera się na znajomości faktów, a ta może być niedoskonała. W przypadku TW jednak trochę trudno mówić o faktach, gdyż fakty są tylko wtedy bezsporne, gdy każdy może je z łatwością zaobserwować, a prawdziwości TW nie sposób zaobserwować, bowiem wszystkie te arcyciekawe zjawiska dopiero pojawiają się w dostrzegalny sposób przy prędkościach zbliżonych do prędkości światła, a nam do tego bardzo daleko. Najszybszy zbudowany przez człowieka pojazd poruszał się z prędkością nieco ponad 16 km/s (pojazdy z ludźmi) i 70 km/s (bezzałogowe). 70 km/s brzmi imponująco, ale wciąż blado przy 300 000 km/h. Osiągnęliśmy zaledwie 0.0002 prędkości światła. Dlatego cała ta teoria istnieje tylko na papierze. Przykładami, które rzekomo teorię tę udowadniają w praktyce, zajmę się za moment.

Fizykom jednak do szczęścia nie jest potrzebne ani obserwowanie TW w praktyce, ani nawet jakiekolwiek inne jej udowodnienie. Obecnie wiodącą metodą udowadniania teorii naukowych jest tak zwana weryfikowalność. Krótko mówiąć – teorię uznaje się za prawdziwą tak długo, jak nikt nie udowodni, iż jest fałszywa. Jeśli zatem poprosimy fizyków o wytłumaczenie TW, mogą nam pokazać kilkadziesiąt stron pokrytych wzorami, których tylko garstka ludzi na świecie potrafi zrozumieć. Jeżeli jednak poprosimy o dowód doświadczalne, wzruszą ramionami. Nie muszą nic udowadniać.

Teraz zaczyna się najciekawsze.

W literaturze popularnonaukowej podaje się kilka przykładów „praktycznego zastosowania teorii względności”, i doprawdy zabawnym faktem jest to, że wszystkie wynikają z zupełnego niezrozumienia tematu i opierają się nie na nauce, a na wymyślonych historyjkach.

Zajmijmy się kilkoma najczęściej wymienianymi.

GPS

Jest to zdecydowanie najpopularniejszy przykład. Utrzymuje się, że gdyby w systemie nawigacji GPS nie zastosowano poprawek, obliczanych dzięki TW, błąd GPS codziennie rósł by o kilkanaście kilometrów, ponieważ prędkość satelitów GPS – choć wciąż niewielka w porównaniu do prędkości światła – jest jednak na tyle duża, iż trzeba ją brać pod uwagę jako że zachodzi na nich dylatacja czasu w stosunku do odbiornika GPS na ziemi. Po zastosowaniu obliczeń TW i założeniu, że satelity GPS poruszają się względem odbiorników GPS na ziemi, otrzymalibyśmy różnicę 38 mikrosekund na dobę, a że w ciągu 38 mikrosekund światło przebywa 11 km.

Krótko mówiąc – jest to wierutne kłamstwo i tylko osoby znające technologię GPS bardzo powierzchownie mogą się na nie nabrać.

Jakikolwiek sens takie rozumowanie miałoby tylko wtedy, gdyby na satelitach – oraz na odbiorniku GPS na ziemi – zainstalowano zegary atomowe – i przy obliczeniach pozycji brałoby się pod uwagę różnicę ich wskazań. Ponad wszelką wątpliwość jednak w malutkich odbiornikach GPS zainstalowanych w samochodzie lub telefonie komórkowym nie ma zegarów atomowych! Niedawno co prawda słyszałem o wyprodukowaniu zegara atomowego niewielkich rozmiarów, jednak w czasach, kiedy te historie powstawały, zegary atomowe miały rozmiar sporych szafek i konsumowały tysiące razy więcej energii niż pozwalają na to możliwości współczesnych urządzeń przenośnych.

Zegary atomowe są wyłącznie instalowane na satelitach, a i tak nie polega się do końca na ich dokładności i są one sychronizowane ze sobą wiele razy każdego dnia. Odbiorniki GPS otrzymują jedynie informację o czasie wysłania sygnału, więc nie ma absolutnie żadnego znaczenia, czy satelity się względem odbiornika poruszają, czy nie. Reasumując – technologia GPS ani nie potwierdza, ani nie zaprzecza TW! Słyszałem też historie, jakoby GPS po zbudowaniu nie działało jak trzeba do czasu, gdy naukowcy wpadli na pomysł, „No tak, zapomnieliśmy o TW” – i wszystko nagle zaczęło działać. Nigdy jednak nie udało mi się znaleźć źródeł tych informacji. Papier wszystko przyjmie.

Proponuję też poszukać w Internecie argumentów, których użył nie kto inny a Ronald R. Hatch, prezes i współzałożyciel firmy Systemy Nawigacyjne i dyrektor Instytutu Nawigacji, gdyż uważa on, że TW nie tyle umożliwa działanie GPS, ale wręcz – gdyby była prawdziwa – by je uniemożliwiała. Tak naprawdę nawet fizycy znający TW wiedzą doskonale, że nie ma ona nic wspólnego z GPS, to bajka wymyślona przez jakiegoś pseudonaukowca powtarzana przez miliony.

Miony

Wyobraźmy sobie, że naukowcy odkryli na księżycu nowy rodzaj istot żywych. Nazwijmy ich mionkami. Są zbudowane zupełnie inaczej niż wszystkie znane ziemskie zwierzęta i ich zachowanie jest również odmienne. Natychmiast po urodzeniu zaczynają lecieć z prędkością 100 km/h, nigdy nie zmieniając kierunku. A ich życie wynosi dokładnie 10 dni.

Po jakimś czasie naukowcy znajdują mionki również na ziemi! Ale jak to możliwe? Dotychczas naukowcy byli pewni, że mionki są w stanie rodzić się i żyć wyłącznie na księżycu. A skoro są w ciągu życia w stanie przebyć tylko 10 razy 100 = 1000 km, nie mogły dotrzeć tu z księżyca, okrążającego ziemię z odległości prawie 400 razy większej.

Możliwe rozwiązania tej zagadki:

1. Mionki żyją jednak również także na ziemi. Naukowcy się mylili.
2. Na księżycu rodzą się również inne mionki, które mogą podróżować znacznie szybciej.
3. Na księżyciu rodzą się również inne mionki, które mogą żyć o wiele dłużej niż 10 dni, więc mogły dotrzeć na ziemię.
4. W czasie pierwotnych obserwacji mionków zepsuły się przyrządy i dane na temat ich prędkości lub czasu życia są niepoprawne.
5. W czasie podróży z księżyca na ziemię czas stanął w miejscu, odległość się skurczyła, i dlatego mionki mogły dotrzeć na ziemię.

Proszę teraz o uważne przeczytanie powyższych punktów i wybranie najbardziej sensownej odpowiedzi.

Na tysiąc zapytanych ludzi, 999 wybierze jeden z pierwszych trzech punktów. Ta jedna z tysiąca będzie fizykiem.

A teraz naukowo – miony (nie mionki, ale mionki brzmią sympatyczniej, czyż nie?) to nie żyjątka, miony to cząstki elementarne z kategorii leptonów (bardziej znane leptony to m.in. elektrony i neutrino). Miony tworzą się głównie podczas bombardowania górnych części atmosfery promieniowaniem kosmicznym. Ich okres połowicznego zaniku wynosi około 2 mikrosekund, to znaczy ich ilość co 2 mikrosekundy powinna maleć o połowę.

Przeprowadzono liczne doświadczenia w których badano ilość mionów na szczycie góry i u jej podnóża. Różnica wysokości wynosiła 1,9 km. Badano miony o prędkości bardzo zbliżonej do prędkości światła (0.995 c). Przy tej prędkości mionom zajmuje około 6 mikrosekund, aby przebyć tę odległość. Jeżeli naliczymy przykładowo 100 mionów na szczycie tej góry, na dole ich ilość według teorii zmniejszy się trzykrotnie o połowę, czyli ze 100 do 50, dalej do 25 i 12 1/2. . Czyli na dole powinno dolecieć 12-13 mionów.

Doświadczenia jednak wykazują, iż dolatuje 80 procent mionów. Po obliczeniach wychodzi, iż w takim razie okres połowicznego zaniku mionów wynosi około 20 mikrosekund – 10 raz więcej niż wcześniej było obliczone – a tak się składa, że obliczenia TW wykazują, iż przy prędkości 0.995 c czas powinien wydłużyć się dziesięciokrotnie. Czyż nie udowadnia to niemal idealnie precyzyjnie, iż TW jest prawdziwa?

Analogicznie do przykładu z mionkami – oczywiście, możemy przyznać, iż udowadnia, jeśli z mnóstwa możliwych wytłumaczeń wybierzemy te najmniej logiczne.

Skąd w ogóle wiadomo, że to miony się poruszają? W myśl teorii względności wszystko przecież zalezy od układu odniesienia, od obserwatora. Może to miony stoją w miejscu a ziemia się porusza? Wiemy przecież, że zarówno ziemia, jak i cały układ słoneczny i galaktyka się poruszają z zawrotnymi prędkościami? Jeżeli to miony stoją w miejscu, to ich czas powinien płynąć szybciej, a nie wolniej?

A może czas połowicznego rozpadu jest poprawnie obliczony, ale miony są po prostu… (miłośnicy TW – proszę zatkać uszy) – szybsze niż światło? No tak, to niestety niemożliwe, bo tak głosi TW.Niemożliwością też jest, aby zmierzona prędkość rozchodzenia się fal radiowych pulsarów była większa od prędkości światła… [note]http://www.neoseeker.com/news/12841-fasterthanlight-pulsar-radio-waves-found/][/note], choć… ją właśnie tak zmierzono.

Skąd w ogóle wiemy, jaka może być prędkość lub czas połowicznego zaniku mionów? Otóż obliczenia pochodzą z akceleratorów, gdzie powstające miony mogą przecież mieć inne właściwości niż te, które powstają na wysokości 16 km. Wiadomo na pewno, że te powstające w atmosferze mają o wiele większą energię. Może to jakoś wpływa na ich czas połowicznego zaniku? Może dzięki temu są nawet szybsze niż światło… oczywiście o ile by to mogło być możliwe 🙂  Nikt tego nie roztrzygnął. Badania cząstek elementarnych nie moga się odbywać w sposób bezpośredni – wytworzona przez nas aparatura nie jest w stanie cząstek tych zobaczyć, możemy tylko badać efekty, które one wywołują. Nigdy żadnego wyniku nie można stwierdzić ze 100% pewnością.

Podsumowując temat mionów – zbyt duża ilość ich przy powierzchni ziemi może być wyjaśniona na wiele sposobów, z których TW jest sposobem najmniej intuicyjnym i najmniej logicznym.

Zegary na pokładzie samolotu

W 1971 Amerykanie fizyk Joseph Hafele i astronom Richard Keating umieścili 4 bardzo dokładne zegary cezowe na pokładach samolotów, które następnie okrążyły kulę ziemską w różnych kierunkach. Jak możemy dzisiaj wyczytać w większości książek o fizyce, założyli oni, iż zegary lecące na wschód powinny stracić 40 nanosekund a te lecące na zachód – 275 nanosekund. Oficjalnie podane wyniki okazały się niemal idealnie dokładne – te pierwsze straciły 59 zamiast 40 nanosekund, te drugie – zyskały nie 275 nanosekund zamiast spodziewanych 273.

No i debata zamknięta, czyż nie? Tak wspaniała dokładność danych wykazuje niezbicie, iż wyliczenia TW są poprawne i dylatacja czasu odbywa się zgodnie z przewidywaniami.

Niestety. Wyniki tych badań zostały sfałszowane i fakt, iż bardzo trudno znaleźć o tym informacje, jest dowodem na swojego rodzaju inkwizycję panującą w nauce. Przecież sfałszowanie wyników przez twórców tego ekseperymentu wcale nie dowodziło fałszywości teorii! Należałoby po prostu powtórzyć eksperyment, co przy postępie technologii dzisiaj powinno być o wiele łatwiejsze. [note]W Wikipedii znalazłem opisy powtórzeń eksperymentu z podobno fantastycznie dokładnymi wynikami, o dziwo jednak nie udało mi się nigdzie znaleźć opublikowanych wyników z tych eksperymentów – http://en.wikipedia.org/wiki/Hafele–Keating_experiment#Repetitions [/note]

Udało mi się znaleźć szczegółowe dane z tych eksperymentów. Przykładowo pierwszy z zegarów, mających kod 408, miał zgodnie z TW utracić 59 nanosekund, podczas gdy w rzeczywistości zyskał 165 nanosekund. Wszystkie dane można znaleźć m.in. tutaj: http://www.debate.org/debates/The-Hafele-Keating-Experiment-Supports-Special-Relativity/1/

Hafele i Keating niestety zmanipulowali danymi. Nikt na 100% dzisiaj nie powie, na ile było to celowe oszustwo, na ile nie; jeżeli naukowiec jest bardzo mocno przekonany, że zegar powinien coś pokazać, a pokazuje coś zupełnie innego, może zawsze dojść do szczerego przekonania, iż zegar ten jest zepsuty, i go wyrzucić, biorąc dane z innego zegara. Nawet jeśli okaże się, że 80% zegarów jest zepsutych. Co w 1971 roku nie byłoby tak naprawdę dziwne.

Ciekawe natomiast też to, że nawet, jeśli dane z zegarów okazałyby się zgodne z TW, nie byłoby to też w pełni dowodem na dylatację czasu, gdyż założenie, iż zegary cezowe są tak samo dokładne niezależnie od różnych czynników związanych z podrózą samolotem, są jedynie pobożnym życzeniem. Dokładność tych zegarów udowodniono jedynie na ziemi, w warunkach stacjonarnych. Ich ilość w eksperymencie również pozostawia sporo do życzenia – czy zgodziłby się ktoś na leczenie specyfikiem, który przebadano by zaledwie na czwórce ochotników?

* * *

Oto trzy najpopularniejsze „dowody” na poprawność TW. Jak widać, nie są to żadne dowody. W chwili obecnej nie dysponujemy sprzętem, który w łatwy sposób potrafiłby obalić lub udowodnić TW, jako że przy prędkościach, które uzyskujemy, dokładność naszej aparatury pomiarowej nie jest na tyle duża, aby tego dokonać.

Prawda jest taka, że zdecydowana większość fizyków uważa, iż TW jest prawdziwa, ale wielu też wie, że to nie jest ostatnie słowo, jakie fizyka ma do powiedzenia na temat świata i zależności między prędkością, grawitacją, polem elektromagnetycznym i innymi zjawiskami lub wielkościami fizycznymi. Nikt nie wie do końca, ilu fizyków w TW nie wierzy zupełnie, jednak tacy istnieją. Tak, jak mechanika Newtona okazała się niedoskonała i Einstein potrafił więcej rzeczy wytłumaczyć swoją teorią, przeczącą w niektórych miejscach newtonowej, tak samo jutro może ktoś się pojawić, kto wyłoży nową teorię, która zaprzeczy w wielu miejscom TW. Fizycy kłócą się nieustannie i czasami cienie tych dyskusji są publikowane w literaturze popularnonaukowej… jednak dzieje się to rzadko. Fizykom zależy na tym, aby traktowano ich śmiertelnie poważnie, gdyż im ważniejsza jest ich praca, tym większą mają szansę na dotacje. Smutne jest tylko to, iż w sztuce tego oszustwa są tak dobrzy, że ich teorii uczy się w szkołach jako pewników. Czy w którejkolwiek szkole uczy się przykładowo, że mechanika kwantowa jest również nieudowodnioną teorią? Teorią, dodam, której niedociągnięcia widział nie kto inny, a sam Einstein, i która zdaniem przynajmniej niektórych fizyków nie może współistnieć z TW?

Z niezwykłym zainteresowaniem śledziłem wypowiedzi prasowe w 2011 roku. Otóż Europejska Organizacja Badań Jądrowych (CERN) podała, iż zmierzona prędkość cząstek neutrino w eksperymencie „Opera” okazała się szybsza niż światło. Neutrino miało pokonać odległość 760 km i jeśliby osiągnęłoby prędkość światła, trwałoby to dwie tysięczne sekundy (2 milisekundy). Okazało się, że przybyło ciut wcześniej – zaledwie o 60 miliardowych sekundy (o 60 nanosekund), więc nie jest to wiele – jednak o wiele więcej, niż zakładany błąd pomiarowy.

Wiele miesięcy później CERN podała, iż obliczenia były błędne i ich powodem było złe zamocowanie jednego z kabli podłączonych do komputerów. Czy to prawda, czy nie, i dlaczeto tak długo zajęło wykrycie błędu – tego nie wiem i nie chcę spekulować – najciekawsza jest jednak reakcja środowisk naukowych.

Reakcja opinii publicznej była prosta do przewidzenia – no tak, więc jednak prędkość światła nie jest maksymalną prędkością we wszechświecie. Naukowcy się mylili. Nie pierwszy raz, nie ostatni.

Po środowiskach naukowych jednak spodziewałbym się czegoś zupełnie innego, skoro TW jest powszechnie akceptowana. Tak naprawdę nie zdziwiłoby mnie, gdyby CERN w ogóle nie podała wyników tych badań do wiadomości, tylko intensywnie zaczęła poszukiwać źródła pomyłki. Zrozumiałbym też, gdyby po podaniu wyników pomiarów całe środowisko naukowe orzekłoby – to oczywista pomyłka, nie ma czego komentować, poczekamy, aż pomyłkę się wykryje i usunie.

 Tak się jednak nie stało.

Owszem, większa część naukowców odniosła się do tych wyników sceptycznie. Ale nie wszyscy. Wielu proponowało inne rozwiązania, w tym i takie, które zmieniają lub rozszerzają TW – krótko mówiąc – które jej obecne postulaty uznają za nieprawdziwe. [note]http://www.nu.to.infn.it/SuperLuminal_Neutrino/#8[/note]

Reakcja ta pokazuje niezbicie, iż to wcale nie jest prawda, jakoby TW była jednogłośnie przyjęta w świecie naukowym. Dogmat o niemożliwości przekroczenia prędkości światła nie jest co prawda najważniejszy w teoretycznych rozważaniach TW, jest jednak niezbędny przy jej obliczeniach. Według nich bowiem masa obiektu rośnie do nieskończoności zbliżając się do prędkości światła, a nie może istnieć masa większa od nieskończoności.

Po co w ogóle napisałem ten artykuł? Nie jestem fizykiem. I jeżeli miałoby do tego zależeć moje życie, nie upierałbym się przy tym, że TW jest błędna. Głównym polem moich badań jest religia i metody masowej manipulacji ludźmi. Moim celem było wykazanie istotnej analogii manipulacji społeczeństwem religii i nauki. Zarówno biskup jak i naukowiec w niektórych momentach każą sobie wierzyć na słowo, obaj oburzą się i zareagują emocjonalnie, kiedy podważy się ich dogmaty, i obaj z ogromną trudnością przyznają się do błędów.

Zachęcam do przeczytania książki Herberta Dingle’a „Science at the Crossroads”. Herbert Dingle był cenionym fizykiem. Był m.in. prezesem brytyjskiego Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego. W pewnym okresie życia zaczął dostrzegać rażące wewnętrzne sprzeczności w TW, i nikt nie mógł mu ich wyjaśnić. Pisał liczne listy do różnych czasopism naukowych, prosząc specjalistów od TW o komentarz… i prawie nigdy nie doczekiwał się nawet odpowiedzi. Swoją historię zawarł w powyższej książce.

TW w wielu aspektach zupełnie urąga logice i jest absolutnie nieweryfikowalna, jednak jest na tyle zagmatwana, iż niewielu ludzi ma wystarczającą wiedzę, by w sposób absolutnie naukowy ją podważyć. Tacy ludzie jednak istnieją. Oprócz TW istnieje mnóstwo innych teorii, które podaje się maluczkim do wierzenia, choć są jedynie spekulacjami. Pochodzenie życia. Pochodzenie materii. Z czego naprawdę składa się jądro ziemi. Budowa planet. Wspomniana wyżej mechanika kwantowa. W tych wszystkich dziedzinach tak naprawdę nauka nie posiada żadnej wiedzy, a jedynie mnóstwo spekulacji, jednak z pewnych powodów spekulacji tych naucza się w szkołach i nadaje im miano FAKTÓW.

To, że wszyscy naukowcy coś mówią, nie jest jeszcze dowodem, że to jest prawda. Tak samo jeśli jest to nauczanie jakiegoś Kościoła, niezależnie od tego, iloma latami historii i tradycji Kościół ten się podpiera. Mamy prawo do własnego myślenia i poiwnniśmy uciekać ilekroć ktoś próbuje nam to prawo zabrać lub gdy obraża nas tylko za to, że mamy inne zdanie na jakiś temat, jakikolwiek oczywisty ten temat mógłby się dla kogoś nie zdawać.

Zanim zakończę ten artykuł, pozwolę sobie jeszcze na dokończenie tematu fałszywych twierdzeń, które wymieniłem we wstępie, bo wiem, że dla niektórych mogła to być najciekawsza część.

Napoleon Bonaparte nie był bardzo niskim człowiekiem. Nie był też bardzo wysokim. Mierzył 168 cm. Obiegowa opinia bierze się stąd, iż ktoś mylnie nie przełożył francuskich miar długości na amerykańskie (stosowane też w większości innych krajów). Po śmierci zmierzono ciało Napoleona, że miało 5 stóp i 2 cale. Według miar amerykańskich to 157 cm, ale według francuskich – 168 cm. To wciąż wydaje się niewiele w porównaniu do średniego wzrostu Europejczyków, ale średnią wysokością mężczyzn we Francji wtedy było 165 cm, czyli Napoleon mógł być nazwany osobą dość wysoką.

Wielki Mur w Chinach nie jest widoczny z kosmosu. Jest widoczny z najniższych orbit satelitów, ale to jeszcze nie kosmos. Z orbit tych widać też autostrady, mosty czy lotniska. Istnieją natomiast inne ludzkie dzieła widoczne z kosmosu. Najważniejszy tu jest kontrast z otoczeniem – im mniejszy, tym trudniej coś dostrzec z dużych wysokości. Wielki Mur jest w dużej części podniszczony, brudny, i nie stanowi wielkiego kontrastu z otoczeniem.

Najlepiej widocznymi z kosmosu budowlami są: zespół 200 km2 szklarni w hiszpańskiej Almerii, budynek parlamentu w Rumunii i kopalnia miedzi Kennecott w USA.

Ptaki nie porzucą dotkniętych przez człowieka piskląt ponieważ nie mają wystarczająco dobrego węchu. Mit ten wziął się prawdopodobnie stąd, że niektórzy próbowali włożyć z powrotem do gniazd pisklęta, które z nich wypadły, podczas gdy mogłyby one być celowo wyrzucone przez ptaka, choć to rzadkie – zdarza się jednak, gdy pisklęta są bardzo chore,lub gdy brak wystarczającej ilości pokarmu dla wszystkich. Czasami matki wyrzucają pisklęta gdy nadchodzi czas, by uczyły się latać. Gdy widzimy pisklę na trawie, zwłaszcza jeśli nie ma ono jeszcze piór, być może wypadło przypadkiem i możemy je spróbować włożyć z powrotem do gniazda bez obaw, iż matka je przez to odrzuci.

Czy mamy pięć zmysłów? Jeśli byśmy mieli pięć, bylibyśmy bardzo upośledzeni. Wymieńmy nasze najważniejsze zmysły. Pięć najczęściej znanych spisał już Arystoteles – wzrok, słuch, smak, węch i dotyk. Ale nauka posunęła się „nieco” od jego czasów. Mniej znane dodatkowe cztery to zmysł temperatury, równowagi, nocycepcja (odczywanie bólu) i propriocepcja (odczuwanie, gdzie znajdują się w danej chwili poszczególne części naszego ciała, nawet jeśli ich w danej chwili nie widzimy). Dzisiaj też wiadomo, iż odczuwanie nacisku, poczucie łaskotania, napięcia mięśniowego lub głodu odbywa się w dedykowanych receptorach i również zasługuje to wszystko na miano zmysłu.

Pasy cnoty nie służyły oryginalnie zapobieganiu zdradom, a jedynie… masturbacji.

Drobna moneta rzucona z wysokiego budynku nie przebije nikomu głowy. Może osiągnąć około 200 km/h; osiągnięcie większych prędkości jest niemożliwe z uwagi na tarcie powietrza. Twórcy Myth Busters próbowali przebić głowę zrobioną z żelu monetą wystrzeloną z trzykrotnie wyższą szybkością – i też się to nie powiodło. Zarówno prędkość jak i specyficzny kształt monety nie pozwolą jej na uszkodzenie ludzkie głowy.

Włosy i paznokcie przestają rosnąć w momencie śmierci człowieka, tak samo jak i wszystkie jego tkanki i organy. Często jednak widać odrastające, niepomalowane części paznokcia, jednak widać je, ponieważ skóra na palcach, tracąc wodę, obkurcza się, odsłaniając normalnie niewidoczne części paznokcia.

Takich mitów fukcjonuje mnóstwo – w życiu codziennym, w religiach i w nauce. Każdy z nas powtarza niektóre z nich i nie ma w tym nic złego, o ile tylko mity te nie będą pogarszały jakości czyjegoś życia. Nie czyniły nas nieszczęśliwymi. A człowiek powinien dążyć do bycia szczęśliwym z jak najbardziej altruistycznego powodu – nie będąc szczęśliwym jesteśmy najczęściej przykrymi dla innych i niezdolni do niesienia im pomocy.

Otwórzmy oczy! Pomyślmy zanim się odezwiemy! Analizujmy zwłaszcza te z naszych przekonań, które uprzykrzają życie – nam lub innym. Może okazać się, że problem leży nie w nas lub w kimś innym, a jedynie w błędnym myśleniu, a jego naprawienie zaowocuje nowym, szczęśliwym życiem.